İsrail

Oktyabr 2024-cü il

Bazarla bağlı xüsusi məlumat
 

Azərbaycan üçün əhəmiyyəti

İsrail beynəlxalq səfər edən insanların nisbətinə görə lider ölkələr arasındadır. Orta Şərqdə sürətlə inkişaf edən xarici turizm bazarı olaraq, Avropa və Şərqi Aralıq dənizi regionundakı turizm istiqamətləri üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Qəzza müharibəsindən əvvəl İsrail Avropa və Aralıq dənizi regionundakı bir çox istiqamət üçün əsas xarici turizm bazarlarından biri idi. 2023-cü ildə 9 milyon israilli xaricə səfər etmişdir ki, bu da 2022-ci ilə nisbətən 7% artım deməkdir. İsrailin coğrafi mövqeyinə görə bu səfərlərin 92%-i hava yolu ilə həyata keçirilmişdir. 2023-cü ildə İsraildən uçuş üçün ən çox seçilən ilk 5 istiqamət Türkiyə, ABŞ, Yunanıstan, İtaliya və Böyük Britaniya olmuşdur. İsraildə ən çox xidmət göstərən aviaşirkətlər isə El Al, Wizzair, Ryanair, Turkish Airlines və Israir olmuşdur. 
Azərbaycan Turizm Bürosu (ATB) İsraili əsas hədəf bazar kimi müəyyənləşdirərək Azərbaycanın zəngin mədəniyyətini, təbiətini, yəhudi irsini, alış-veriş imkanlarını və mətbəxini tanıtmağa fokuslanmışdır. Müharibə səbəbindən israillilər bəzi populyar istiqamətlərə səyahət etməyi dayandırmış, yeni istiqamətlər kəşf etməyə və Azərbaycanın təkliflərinə daha çox diqqət yetirməyə başlamışdır. 2024-cü ildən etibarən bir çox israilli səyahət agentlikləri Azərbaycana ilk turlarını təşkil etmişdir.
 

Əsas tətil günləri

• Roş-Ha-Şana (Yəhudi Yeni İli) - İki gün davam edən bayram. Adətən sentyabr və ya oktyabr aylarında qeyd olunur.
• Yom Kippur - Oruc və dualarla keçən ən müqəddəs gün. Roş Aşanadan 10 gün sonra qeyd olunur.
• Sukkot bayramı - Səkkiz gün davam edən festival, adətən sentyabr və ya oktyabr aylarında keçirilir.
• Simxat Tora - Sukkotdan dərhal sonra qeyd olunur.
• Pesax (Pasxa) bayramı - Adətən mart və ya aprel aylarında baş verir və yeddi və ya səkkiz gün davam edir.
• Şavuot - İki gün davam edən bayram; adətən may və ya iyun aylarında qeyd olunur.
• İyul-avqust - Yay dövrü (məktəb tətilləri).
   

Turist məlumatı

Turist profili

İsrail səyahətçiləri yaş, dil, inanclar, maraqlar və davranışlar kimi meyarlara görə müxtəlif kateqoriyalara bölünə bilər. Lakin beş əsas qrup müəyyənləşdirilə bilər:

1. Ailələr: İsrail çox ailəvi bir ölkədir. Adətən, 4-dən 15 nəfərə qədər böyük ailələr birlikdə səyahət edir.
2. Gənc cütlüklər: Xüsusilə "Hi-Tech" sektorunda çalışan gənc nəsil, il ərzində 3-4 dəfə qısa müddətli tətillərə çıxır. Hərbi xidmətdən sonra səyahət edən əsgərlər də bu kateqoriyaya aid edilir.
3. Qrup turları: Adətən, 50 yaşdan yuxarı israillilər 15-25 nəfərlik qruplar halında səyahət edir. Bu turlar adətən turizm agentlikləri tərəfindən təşkil olunur.
4. Biznes səfərləri: Azərbaycanın İsraillə güclü işgüzar əlaqələrinə görə bir çox israilli iş məqsədi ilə Azərbaycana səyahət edir.
5. Dini səyahətçilər: Əsasən böyük qruplar halında səyahət edirlər. Bu səyahətlər etibarlı turizm şirkətləri tərəfindən uzun müddət əvvəl planlaşdırılır və təşkil olunur.

Bu qruplar İsrailin səyahət bazarını öyrənmək və fərqli səyahətçilərə uyğun məhsullar təqdim etmək üçün əsas göstəricilərdir.

İstirahət növləri

• Şəhər tətilləri: Səyahətçilər müasir şəhərlərin təklif etdiyi imkanlarla maraqlanırlar.
• Qastronomiya: Yemək və şərab dadmaq məqsədilə səyahət edən xüsusi turist qrupları mövcuddur.
• Yəhudi irsi: Yəhudi irsinə aid tarixi məkanları və görməli yerləri ziyarət edən qruplar var.
• Dini turlar: Dini qruplar sinaqoqlara baş çəkir, ravvinlərlə görüşür və dini bayramları qeyd edirlər.
• Sağlamlıq və tibbi turizm: İsraillilər spa prosedurları və istirahət məkanlarına (termal bulaqlar, müalicələr və s.) böyük maraq göstərirlər. Eyni zamanda stomatoloji xidmətlər də maraq doğurur.
• Alış-veriş: Ölkədəki yüksək qiymətləri nəzərə alaraq, israillilər xaricdə alış-veriş etmək üçün hər fürsətdən istifadə edirlər.
• Kruizlər: Haifa şəhərindən Aralıq dənizi hövzəsindəki şəhərlərə yola düşən gəmi səyahətləri israillilər arasında məşhurdur.
• LGBTQIA+ tətilləri: Tel-Əvivin Yaxın Şərqin LGBTQIA+ paytaxtı olması nəzərə alınaraq, bu cür səyahətlər LGBTQIA+ icması arasında geniş yayılmışdır.

Üstünlüklər

• Təhlükəsizlik və sabitlik: Səyahətçilər təhlükəsiz və sabit istiqamətlərə üstünlük verirlər.
• Rahatlıq və keyfiyyət: Yüksək keyfiyyətli yaşayış və xidmətlərə üstünlük verilir.
• Pulun dəyəri: Səyahətçilər sərfəli qiymətlərlə yaxşı xidmət axtarırlar.
• Yaxşı planlaşdırılmış tur paketləri: Səyahətçilər adətən səyahət agentlikləri vasitəsilə daha konservativ sifariş üsullarından istifadə edirlər.

Ortalama xərcləmə

İsraillilərin xaricdəki orta xərcləri 2018-ci ildə 3,000 ABŞ dollarından 2022-ci ildə 2,219 ABŞ dollarına qədər azalmışdır.

Səyahət edən əsas kütlə

• Böyük ailələr
• Yaşlı qruplar
• Cütlüklər
• Maraq sahəsinə uyğun qruplar
• Dost qrupları

Məlumat mənbəyi

• Sosial media (Facebook; Instagram; Telegram)
• Səyahət bloqları və forumlar
• Səyahət agentlikləri
• Onlayn səyahət agentlikləri (OTAs)
• Tövsiyələr (şifahi)
• Yerli tədbirlər və festivallar

Planlama və səyahətlə bağlı qərarvermə müddəti

İsraillilərin tətil planlama və səyahət qərarı vermə dövrü aşağıdakı amillərə əsasən dəyişə bilər:

• Yüksək mövsüm və ən yüksək səyahət dövrləri: Məktəb tətilində (məsələn, yay tətili) və əsas Yəhudi bayramlarında (məsələn, Pesah, Roş-Ha-Şana və ya Sukot) istədikləri səyahət tarixləri və yerləşmə yerini seçə bilməkləri üçün planlanma adətən 6 ay ilə 1 il əvvəl başlayır. 3-6 ay əvvəl isə artıq uçuş və yerləşmə sifarişlərinə başlanılır.
• Son dəqiqə sifarişləri: Qısa səyahətlər və ya daha çevik səyahətçilər üçün qərar vermə yola düşmə tarixinə daha yaxın baş verə bilər, bəzən bu qərar bir neçə həftə və ya hətta gün əvvəl verilə bilər.
   

Alış-veriş vasitələri

• Səyahət agentlikləri
• Onlayn son dəqiqə sifarişləri
• Onlayn əvvəlcədən sifarişlər

Paylama sistemləri

• Onlayn səyahət agentlikləri (OTAs): Secret Flights, daka90, lasminute.co.il
• Xüsusi təminatçılar: Hotels.com, Booking.com, Airbnb
• Ən çox ziyarət edilən səyahət və turizm veb-saytları: lametayel.co.il, booking.com, tripadvisor.co.il, aviaşirkətlərin veb-saytları

Turizmə xüsusi maraq

• Maraqları toqquşan şəxslər üçün səyahətlər (fotoqraflar, rəqqaslar, dağçılar, xizəkçilər və s.)
• "Köklərə səyahətlər" – yaşlı nəsildən olan şəxslər uşaqları və nəvələri üçün özlərinin mənşə ölkələrinə səyahət təşkil edirlər.
• Məşhur rabbilərin qəbir ziyarətləri
   

Səyahət müddəti

2018-ci ildə İsrail turistləri tərəfindən sifariş verilmiş orta səyahət müddəti 8,9 gün idi. Son zamanlarda bu rəqəm 27% azalaraq 6,5 günə düşüb.

Səyahət ticarət məlumatı

• Ophir tours
• Flying carpet
• Eshet tours
• Atlantis Travel Company
• Caspi Aviation tours
• Daka90 travel agency
• Asia travel agency
• Diesenhaus travel company
• Mona tours agency
• Rimon Tours

Birbaşa uçuşlar

• Azal ilə Tel-Əviv – Bakı həftədə 11 dəfə
• Israir ilə Tel-Əviv – Bakı həftədə 3 dəfə
   

Hava hərəkəti haqqında cari məlumatla Azərbaycan Respublikası Dövlət Turizm Agentliyinin interaktiv lövhəsində tanış olmaq olar.

Bazarda əsas tədbirlər

• Beynəlxalq Aralıq Dənizi Turizm Bazarı (IMTM)

ATB tədbirləri
 

Azərbaycanda israilli turistlər: Əsas anlayışlar

Gəlişlər

2018-ci ilə 2023-cü illər arasında İsraildən Azərbaycana gələn turistlərin sayı əhəmiyyətli dalğalanmalar göstərib və bu, müxtəlif qlobal və regional faktorların təsiri ilə dinamik bir trendin nəticəsidir.

2018-ci ildə İsrailli turistlərin sayı 40,082 olub, bu da sağlam turizm səviyyəsini göstərirdi. Bu rəqəm 2019-cu ildə artıb və 47,003-ə çatıb, İsrailli turistlərdən daha çox maraq olduğunu göstərib. Lakin, 2020-ci ildə COVID-19 pandemiyasının başlanması ilə böyük bir azalma müşahidə edilib və yalnız 4,238 İsrailli turist Azərbaycana səfər edib. Beynəlxalq səyahət məhdudiyyətləri və sağlamlıq narahatlıqları bu kəskin azalmanın əsas səbəbi olub.

2021-ci ildə turist sayı bir qədər bərpa olunmağa başlayıb və Azərbaycana 6,622 İsrailli turist gəlib, bu da pandemiya sonrası bərpanın erkən əlamətlərini göstərib. Lakin, ən böyük sıçrayış 2022-ci ildə baş verib, həmin il İsrailli turistlərin sayı 23,935-ə yüksəlib, bu da səyahət məhdudiyyətlərinin yüngülləşməsi və beynəlxalq səyahətə olan marağın yenidən artması ilə əlaqələndirilə bilər.

Bu artım 2023-cü ildə də davam edib, və 29,093 İsrailli turist Azərbaycana səfər edib. 2021-2023 illəri arasında sabit artım, turizmin yenidən gücləndiyini və bunun təkmilləşdirilmiş şərtlər, gücləndirilmiş əlaqələr və Azərbaycanın İsrailli turistlər üçün cəlbedici bir istiqamət olaraq təqdim edilməsinin nəticəsi olduğunu göstərir.

Mənbə: Dövlət Miqrasiya Xidməti

Statistika

Səfərin məqsədi

İsrailli turistlərin əhəmiyyətli bir hissəsi (79,4%) əyləncə məqsədilə səyahət etmişdir, bu da səfərlərin əsas səbəbi olduğunu göstərir. İsrailli turistlərin 11,8%-i ailə və ya dostlarla əlaqəli məqsədlərlə səfər edib, bu da ailəvi və dostlarla bağlı səyahətlərin mülayim bir göstəricisini nümayiş etdirir. Eyni zamanda, 5,9% israilli turistlər sağlamlıq və ya tibbi xidmət məqsədilə gəlmişdir ki, bu da tibbi turizmə olan marağı göstərir.

Ortalama xərcləmə

İsrailli turistlərin əksəriyyəti 500-3000 AZN arasında xərcləyir, bunlardan ən çox rast gəlinən xərcləmə diapazonu 500-1000 AZN-dir. Buna görə də, orta hesabla bir İsrailli turistin Azərbaycanda bir səyahət zamanı 1000-3000 AZN arasında xərclədiyi ehtimal edilir, bu büdcənin yarısı yaşayış, yemək və tədbir fəaliyyətlərinə sərf olunur.

Qalma müddəti

13.5% israilli turistlər Bakı şəhərində 2-7 gün qalıb, 16.7%-i isə regionlarda 31 gündən çox müddət keçirib.

Ən çox ziyarət edilən regionlar

İsraillilərin Azərbaycanda ən çox ziyarət etdiyi bölgələr Qəbələ, Quba, Qusar, Qobustan və Naftalandır.

Turist üstünlükləri və maraqları

İsrailli turistlər müxtəlif turizm məhsullarına üstünlük verirlər, məsələn, təbiət, qastronomiya və şərab, gəzinti, xizəksürmə, açıq hava fəaliyyətləri, spa və sağlamlıq. Turist qruplarının maraqları müxtəlif olsa da, bu maraqlar hələ də ATB-nin məhsul kateqoriyaları və alt kateqoriyaları daxilində yerləşir.

 

İsrailli turistlər “Hər kəsə uyğun” kateqoriyasına daxil olan məhsullarla – ilk dəfə gələn ziyarətçilərin mütləq görməli və ya təcrübədən keçirməli olduğu məhsullarla maraqlanırlar. Bundan əlavə, onlar daha uzunmüddətli və ya təkrar səfərlərlə bağlı olan “Yenidən bax” kateqoriyasına və bazar üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən “Xüsusi uyğunlaşdırılmış” məhsullara da maraq göstərirlər.

	Hər kəsə uyğun	Yenidən bax	Xüsusi uyğunlaşdırılmış
Tarixi tikililər	Qobustan petroqlifləri İçərişəhər (Bakı) Kiş Alban kilsəsi Şəki Xan sarayı Şəki Xan məscidi və qəbiristanlığı Yuxarı Karvansaray (Şəki)	Yanardağ kompleksi	Viktor Klaynın evi (Göygöl) Göygöldə lüteran kilsəsi Alma şərab zirzəmisi (Şəmkir) Simens körpüsü (Gəncə) Simens zavodu (Gəncə)
Abidələr	Heydər Əliyev Mərkəzi Qız qalası Atəşgah məbədi Alov qüllələri	Diri Baba türbəsi
Muzey, qalereya və kitabxanalar	Heydər Əliyev Mərkəzi Şirvanşah muzeyi Xalça muzeyi Milli Tarix Muzeyi Qobustan, Palçıq Vulkanları Turizm Kompleksi	Müasir İncəsənət Muzeyi	Şəmkirdə lüteran kilsəsi
İdman növləri	Xizək idman növü	Qolf Haykinq	Su idman oyunları Gənc idman komandalarının səfərləri və təlimləri
Etnik və mədəni kəndlər	Qədim Şəki şəhəri (milli irs) Xınalıq kəndi (Qafqaz Albaniyası) Nic kəndi (Udi / Qafqaz Albaniyası)	Basqal kəndi (milli irs) Sım kəndi (Talış) İvanovka kəndi (rus molokonları) Qırmızı Qəsəbə (Dağ yəhudiləri)	Şəmkir şəhəri Alman məhəlləsi Göygöl şəhəri Alman məhəlləsi Qohumların və ya tanınmış yəhudi şəxslərin məzarlarının ziyarəti
Kənd təsərrüfatı məhsulları	Şərab	Çay	Nar Lavanda festivalı
Alış-veriş mərkəzləri	Bazar	Nizami küçəsi	Port Baku
Üzüm bağları və şərab zavodları	Xəzər dəniznin sahilyanı əraziləri	Şirvan	Gəncə-Qazax

 

Əlavə məlumat

İsrailin xaricə gedən turizm axını proqnozları

2024-cü ilin birinci rübündə israillilər xaricə 1 milyondan çox səfər edib ki, bu da 2023-cü ilin yanvar-mart ayları ilə müqayisədə 45% azdır. Bu azalma ölkənin cənubunda və şimalında baş verən müharibə əməliyyatları ilə izah olunur. Buna baxmayaraq, israillilərin xaricə səyahətlərinin bərpa sürəti təəccüblü dərəcədə yüksəkdir (2023-cü ilin eyni dövrünün 74%-i), xüsusilə də təyyarə biletlərinin qiymətinin kəskin artmasını, İsrail şekelinin dəyərsizləşməsini və israillilərin ağır əhvalını nəzərə alanda. Bir çox hava yolları hərbi əməliyyatlar və qeyri-sabit vəziyyət səbəbindən 2024-cü ilin oktyabr ayının sonuna qədər Təl-Əvivə uçuşları ləğv edib. Xaricə səyahətlərin liderlərindən olan israillilər vəziyyət normallaşdığı halda səfərlərini bərpa edəcəklər.

İsrail bazarında yer almaq üçün ən yaxşı məsləhətlər

• Qohumluq və dostluq əlaqələri cəmiyyət üçün son dərəcə vacibdir.
• Potensial tərəfdaşlarla bütün kateqoriyalarda və səviyyələrdə əlaqələr qurmaq və dost münasibətlər yaratmaq olduqca vacibdir. 
• Marketinq kampaniyalarının başladılması üçün ən yaxşı vaxt bayramlardan 4-6 həftə öncədir.
• Qeyri-rəsmi mühitdə keçirilən üzbəüz görüşlər çox məhsuldar olur.
• Tədbirlərə, həmçinin onlayn tədbirlərə qatılım adətən aşağı səviyyədədir.
• Bayramlarda verilən hədiyyələr və diqqət jestləri yüksək qiymətləndirilir.
• Ziyarət üçün əsas bazar mərkəzləri Tel-Əviv, Hayfa və Aşdod şəhərləridir.

Əlaqədar şəxs

Cəmilə Talıbzadə, İsraildə nümayəndəlik ofisinin direktoru